Przyczynki do historii Błoń. Mokradła Błoń od wieków stanowiły dla Krakowa naturalny pas obronny: żaden wróg nigdy od tej strony nie odważył się zdobywać miasta. Nawet Kościuszko, obwarowując w czasie powstania Kraków, sypanie szańców rozpoczął dopiero od Czarnej Wsi, ciągnąc je ku Kleparzowi, uważając, że wystarczająca jest naturalna obronność Błoń. W 1802 r. arcyksiążę Karol urządził na nich po raz pierwszy, wielką paradę wojskową. W 1809 r. książę Józef Poniatowski i gen. Henryk Dąbrowski dla uczczenia imienin Napoleona zorganizowali tu wielką rewię wojskową. W latach 1846-1906 Błonia dzierżawiły wojska austriackie, gdzie przeprowadzały ćwiczenia wojskowe, a w czasie uroczystości państwowych i wojskowych – parady. W 1910 r. zorganizowano imponujące obchody z okazji 500-lecia bitwy, pod Grunwaldem.
WOLA JUSTOWSKA
„[…] Ta twoja wieś, Ludwiku, której by nie sprzedać – Za wszystko złoto, jakie w głębi ziemi śpi. Dom w niej rozkoszny taki, nowy ogród miły […] Dla mnie i swoich żyj tu. Więcej uciech – Niż tutaj w twojej „Woli” i raj nie ma sam […]” (Klemens Janicki „Do Josta Ludwika Decjusza ojca, męża najznakomitszego”).
Do XVI w. Wola ta zwała się Chełmską i położona była w dolinie między Sikornikiem a Pustelnikiem (dzisiejsza Stara Wola – ulica Starowolska). Wiadomo nam jest, że należała wówczas do rodziny Chełmskich z sąsiedniego Chełma, którzy ją założyli; że przechodziła następnie w ręce Koniecpolskich, Sienieńskich i Kmitów; ale najświetniejszy okres przeżyła, kiedy od 1528 r. posiadał ją Jost Ludwik Decjusz (właściwie: Ludwig Jodok Dietz), od którego Wola przybrała imię – Justowską. Był to Alzatczyk z pochodzenia, który w 1505 r. przybył do Krakowa w wieku 20 lat. Został sekretarzem możnego bankiera krakowskiego, Jana Bonera, dzięki czemu zyskał majątek i znaczenie. W 1520 r, został sekretarzem króla Zygmunta Starego oraz jego historykiem; jako zarządca mennic udoskonalił system monetarny w Polsce. Był wybitnym humanistą oraz artystą i poetą. Postanowił wybudować sobie w Woli letnią rezydencję na wzór Wawelu. Zatrudnił więc znanych budowniczych, Włochów: Jana Cini ze Sieny, Filipa z Fiesole i Bernardyna Zenobiusza Gianotis, którzy na podstawie planów Bartłomieja Berecci, w 1535 r. wybudowali renesansowy pałac, a przy nim ogród. Budynek był jednopiętrowy, na wschodniej fasadzie zdobny w piękne dwukondygnacjowe arkadowe, galerie na wzór wawelskich, z których można było oglądać Wawel. Pałac powstał na miejscu gotyckiego, obronnego dworu (kasztelu) z XIV/XV w., którego stady, zachowały się w piwnicah pn.-wsch, części budowli. Decjusz zmarł w 1545 r. W tym pałacu mieścił się zbór ewangelicki (od 1552 r.),. Wola przechodziła następnie z rąk do rąk, m.in.: Lubomirskich, (podwyższenie pałacu o drugie piętro, barokowy wystrój), Sanguszków, Wielowiejskich i Czartoryskich, którzy przed I wojną światową ofiarowali go biskupstwu krakowskiemu. XIX-wieczne kilkakrotne przebudowy nie zmieniły zasadniczego wyglądu pałacu.